هنر درمانی یک راه حل چندان عجیب و غریب نیست چرا که همه ما بدون این اینکه خودمان متوجه شویم، بارها و بارها از آن استفاده کرده‌ایم. مثلا زمان عصبانیت اگر کاغذ و خودکار در دسترسمان بوده، شروع به نوشتن یا حتی کشیدن اشکال و خطوط درهم و نامنظم کرده‌ایم. گاهی با گوش دادن به موسیقی دلتنگی‌هایمان را کنار زده‌ایم و موارد بی‌شمار دیگر که سعی کرده‌ایم برای بیان احساس و رسیدن به آرامش از آن استفاده کنیم.
این همان درمان توسط هنر است که به ما کمک می‌کند، احساس خود را با انجام یک کار هنری بیرون بریزیم و از نظر روحی سالم و شاد باشیم. در این مقاله با موضوع انواع هنر درمانی و مراحل آن آشنا خواهیم شد و از اهداف و مزایای این روش درمان صحبت خواهیم کرد.
برای مراجعه به کلینیک کاردرمانی و توانبخشی دل آرام در جهت هنر درمانی تهران، میتوانید با ما تماس بگیرید:
هنر درمانی چیست؟
هنر درمانی روشی خاص است که در آن از شکل‌های مختلف هنر و خلاقیت استفاده می‌کنند تا با هدف پیشگیری و درمان و همچنین حفظ بهداشت روانی بیماران، به پردازش افکار و احساسات بیماران بپردازند. در واقع این نوع درمان یک تکنیک ویژه است که افراد افسرده و مضطرب برای بیان احساسات و همچنین تجربیات و افکار خود از آن استفاده می‌کنند.
استفاده از این روش درمانی یک راهنمای ویژه برای پزشکان است تا بتوانند به روحیات و تفکرات بیمار دست پیدا کنند و پس از یافتن علت بیماری، درمان مناسبی برای آن طراحی نمایند. انواع هنر درمانی به افرادی کمک می‌کند که با توجه به شرایط سختی که پشت سر گذاشته‌اند، توانایی بیان احساسات و مشکلات خود را ندارند و هنر می‌تواند بهترین راهکار برای بروز احساس و خالی کردن افکار و ذهن آن‌ها باشد.
انواع هنر درمانی
هنر درمانی انواع مختلفی دارد که با هدف رفاه و آرامش بیمار از آن‌ها استفاده می‌شود. این هنرهای درمانی عبارتند از:
1- کلاژ سازی
در تکنیک کلاژسازی به افراد این فرصت داده می‌شود تا با انتخاب قطعاتی از محیط پیرامون و درست کردن تصاویر و کلمات معنی‌دار، دنیای درون خود را منعکس کنند و موجودیت شخصیت خود را ایجاد. نمایند.
2- عکاسی
عکاسی نیز در لیست انواع هنر درمانی قرار گرفته و به‌عنوان یک راهکار هنری برای تقویت هوش هیجانی و بیان شخصیت، استفاده می‌شود. در این روش با عکس گرفتن، انتخاب صحنه و مواردی از این قبیل، هنردرمانگر به پردازش احساسات، خاطرات و مشکلات شخصی بیمار اقدام می‌کند.ظظ
3- مجسمه سازی
مجسمه سازی نیز یکی از شگفت‌انگیزترین تکنیک‌های این روش درمان است. هنر درمانگر اغلب در این روش از بیمار درخواست می‌کند تا هنگام تجربه اضطراب و استرس، این احساس خود را به‌صورت یک مجسمه خلق کند. یا حس غم و اندوه خود را به یک شکل خاص تبدیل نماید. هنردرمانی با مجسمه‌سازی، یک راهکار ایده‌آل برای ابراز وجود بوده و به بیمار این امکان را می‌دهد تا روحیات و پروسه درمان را با دستان خود شکل دهد.
4- نویسندگی
نویسندگی نیز از انواع هنر درمانی محسوب می‌شود که از قدرت کلمات برای سهولت در درمان عاطفی و روانی بهره می‌برد. شاید این روش راحت‌ترین راهکار برای بیان احساس باشد و به سادگی با نوشتن خاطرات و تجربیات، به مشکلات فرد بیمار دست پیدا خواهیم کرد. فرد می‌تواند احساس خود را در قالب شعر، داستان، نامه یا هر محتوای متنی دیگری به نگارش درآورد و با وضوح چالش‌های ذهنی خود را مشاهده کند.
5- نقاشی
نقاشی کردن یک ابزار کاربردی در این درمان ها خواهد بود، چرا که برخی از افراد توانایی بیان احساسات و افکار پیچیده خود را ندارند و با نقاشی کردن بهتر می‌توانند این موارد را بروز دهند. مثلا انتخاب رنگ، ضربه‌ها و تصویری که کشیده می‌شود، ابزار مناسبی برای منتقل کردن احساسات و افکار به اطرافیان است.
6- هنر درمانی موسیقی
از موسیقی درمانی برای تسهیل درمان و رشد عاطفی استفاده می‌کنند. در این نوع از انواع هنر درمانی از فعالیت‌هایی مانند گوش دادن به موسبقی، نوشتن آهنگ یا نواختن ساز، برای تقویت سلامت روح و روان فرد بهره می‌برند. هنر موسیقی موجب می‌شود تا فرد احساسات خود را به‌صورت غیر کلامی ابراز کند و یک راهکار مناسب برای افرادی است که با روش‌های درمانی سنتی که با گفتمان و حرف زدن پیش می‌روند مخالف هستند.
7- رقص درمانی
یکی از انواع هنر درمانی، رقص درمانی است که در لیست حرکت درمانی قرار دارد. با رقص درمانی افراد به کمک حرکات بدن نسبت به ابراز احساسات خود در زمینه‌های مختلف اقدام می‌کنند. این نوع از درمان توسط هنر بر ارتباط بین حرکت و احساسات متمرکز می‌شود و از راه زبان بدن، آهنگ و فضا، به درمان فرد بیمار می‌پردازد. افرادی که از دردهای روانی تنی رنج می‌برند، با رقص درمانی می‌توانند مشکلات خود را برطرف نمایند.
8- هنر درمانی نمایشی
همانطور که می‌دانید در اجرای نمایش اغلب توانایی‌های انسان به کار گرفته می‌شود. مثل تمرکز، قدرت تخیل، حرکات بدن و غیره همگی در زمان نقش بازی کردن در حال تلاش هستند تا موضوع خاصی را بیان کنند. در واقع از نمایش در این درمان برای حل مسائل شخصی و اجتماعی استفاده می‌شود و یک راهنمای ویژه برای کشف مشکلات خواهد بود. اجرای نمایش در کسب بینش بهتر نسبت به زندگی، تمرین کردن رفتارهای جدید و همچنین بیان راحت احساسات، بسیار موثر است.
تفاوت هنر درمانی با کلاس های هنری
معمولا در کلاس‌های هنری هنر آموز سعی می‌کند با یادگیری تکنیک‌های هنری، یک اثر هنری زیبا را خلق کند. این در حالی است که فعالیت مربوط به جلسات هنر درمانی کاملا در اختیار فرد بیمار بوده و به وی اجازه داده می‌شود تا به هر شیوه‌ای که راحت است، تجربیات و احساسات خود را در قالب یک تکنیک هنری به نمایش بگذارد.
در واقع جلسات هنر درمانی با هدف تمرکز افراد بر روی عواطف و احساسات خودشان برگذار می‌شود و از آن‌ها خواسته می‌شود تا حس درونی خود را با ارائه یک اثر هنری بیان کند. البته مهارت در خلق این آثار چندان مهم نیست و تنها چیزی که در این جلسات ارزش دارد، بروز احساسات و تسکین یافتن افرادی که مشکلات روحی دارند، خواهد بود.
هنر درمانی چه تفاوتی با روان درمانی دارد؟
تفاوت روان درمانی و هنر درمانی چیست؟ با وجود اینکه هر دو یک هدف را که سلامت روانی بیمار است، دنبال می‌کنند، اما تفاوت‌های زیادی با هم دارند. در روان درمانی اغلب در مرکز مشاوره شرق تهران بر روی ارتباط کلامی تمرکز می‌کنند، این درحالی است که در انواع هنر درمانی از بیان احساسات توسط انواع هنر، به‌عنوان ابزاری برای برقراری ارتباط بهره می‌برند.
بیشتر بخوانید: رفتار درمانی شرق تهران
مراحل هنر درمانی
این نوع درمان با توجه به روحیات و مشکلات هر شخص متفاوت اجرا خواهد شد، ولی به‌طور کلی از این مراحل برخوردار است که برای همه افراد صدق می‌کند:
مرحله اول: آشنایی با بیمار و مشکلات وی
اولین جلسه در هنر درمانی برای صحبت کردن هنر درمانگر با فرد بیمار و مطلع شدن از مشکلات وی انجام می‌شود. در این جلسه که اولین مرحله از مراحل هنر درمانی محسوب می‌شود، پرسش و پاسخ‌هایی رد و بدل می‌شود که طبق آن‌ها تعداد جلسات و همچنین نوع هنردرمانی برای بیمار مشخص خواهد شد.
مرحله دوم: انجام جلسات و رفع نقاط ضعف
پس از اینکه جلسه آشنایی برگزار شد، جلسات هنر درمانی آغاز شده و هنردرمانگر با دقت در رفتار و خلقیات فرد بیمار و همچنین بررسی تمام مراحل خلق اثر هنری وی، به این شخص در شناسایی بهتر نقاط ضعف و مشکلات خود و در نهایت برطرف کردن این موانع و مشکلات کمک می‌کند.
هنر درمانی برای چه کسانی مفید است؟
بیماری‌ها و مشکلات زیادی وجود دارند که مربوط به سلامت روانی افراد هستند و بهترین راهکار برای درمان آن‌ها، روش فوق الذکر است. انواع هنر درمانی برای کودکانی که با اختلالات یادگیری مواجه هستند، افراد دارای آسیب مغزی، افراد دارای مشکلات رفتاری و اجتماعی مثل اوتیسم، کسانیکه از استرس و اضطراب کاذب رنج می‌برند و موارد بی‌شمار دیگر مناسب است. معمولا پزشکان و هنردرمانگران برای درمان مشکلات زیر هنر درمانی را پیشنهاد می‌دهند.
- درمان اضطراب
- درمان افسردگی
- درمان استرس شدید
- درمان مشکلات اجتماعی و رفتاری
- درمان عدم تمرکز و مشکلات مربوط به آن
- جلوگیری از ابتلا به آلزایمر بهبود حافظه
- درمان اعتیاد به مواد مخدر
- اختلال استرس پس از سانحه
- اسکیزوفرنی
مزایای هنر درمانی چیست؟
براساس مطالعات انجام شده، انجام فعالیت‌های خلاقانه در طول روز موجب کاهش استرس و بهبود سلامت روان افراد می‌شود. این روش درمان توسط هنر یک راهکار مهم و تأثیرگذار از زیرمجموعه‌های سلامت روانی است که به منظور کاهش پریشانی‌های ذهنی، ایجاد انعطاف پذیری عاطفی، تقویت عزت نفس، بهبود عملکرد شناختی و مواردی از این قبیل پیشنهاد می‌شود. از مزایای انواع هنر درمانی می‌توان این موارد را ذکر کرد:
- ارتقاء ارتباط و بیان احساسات
- رشد شخصیتی
- کاهش اضطراب و استرس: درمانگر اختلال اضطراب اجتماعی
- تقویت قدرت حافظه
- بهبود رفتار
- تقویت مهارت حل مسئله
- درک بهتر تجربه‌ها
- تقویت روابط سالم
- بهبود مهارت‌های مقابله‌ای
- افزایش دقت
- افزایش خودآگاهی
- پردازش و درک بهتر احساسات
اهداف هنر درمانی چیست؟
همانطور که در بخش هنر درمانی چیست؟ ذکر شد، این روش با هدف پیشگیری و درمان و بهبود سلامت روحی بیمار انجام می‌گیرید. هدف از این درمان، بهره گرفتن از کارهای خلاقانه برای دستیابی به خلقیات و احساسات درونی بیمار است.
استفاده از هنرهای مختلف برای بیان حس و حال و خالی کردن مشکلاتی که ذهن را درگیر خود کرده، به بیمار کمک می‌کند تا عزت نفس خود را افزایش دهد و به‌خوبی با استرس مقابله نماید. همچنین این روش درمان با هدف کشف احساسات و خودآگاهی پیاده می‌شود تا در بهبود سلامت روانی بیمار موثر واقع شود. شما میتوانید در کلینیک توانبخشی و مشاوره دل آرام در افسریه با ما در ارتباط باشید.
