کاردرمانی کودکان اوتیسم یکی از مؤثرترین روش‌های درمانی برای کمک به کودکان مبتلا به اختلالات طیف اوتیسم (ASD) به شمار می‌آید. این اختلال پیچیده تأثیرات زیادی بر توانایی‌های اجتماعی، ارتباطی و رفتاری این نوع کودکان دارد.
برای استفاده از خدمات کاردرمانی در افسریه برای حل اختلالات ناشی از اوتیسم، میتوانید به کلینیک دل آرام مراجعه کرده یا از طریق دکمه زیر با ما در تماس باشید:
در این مقاله به بررسی جامع مفهوم اوتیسم، علائم و مشکلات مربوط به پردازش حسی در این کودکان خواهیم پرداخت. همچنین، انواع درمان‌های موجود، تمرینات کاردرمانی اوتیسم و تأثیرات این نوع درمان بر بهبود وضعیت کودکان بررسی میشود. در نهایت، برخی از تمرینات کاردرمانی و بهترین مراکز درمانی اوتیسم نیز معرفی خواهند شد
اوتیسم چیست؟
بیماری اوتیسم، یک اختلال عصبی-رشدی است که معمولاً در دوران کودکی مشاهده میشود. این اختلال می‌تواند تاثیر به سزایی بر مهارت‌های ارتباطی، تعاملات اجتماعی و رفتاری روزمره کودکان داشته باشد. این بیماری باعث بروز چالش‌هایی در بیان احساسات، ایجاد و حفظ روابط اجتماعی و بروز رفتارهای خاص می‌گردد. این اختلال معمولاً به صورت خفیف تا شدید خود را نشان می‌دهد. کودکان مبتلا به اوتیسم در حل مسائل روزمره یا فهم احساسات دیگران دچار مشکلات جدی شوند.
بیماری اوتیسم برای اولین بار در دهه ۱۹۴۰ میلادی به عنوان یک نوع بیماری روانی و اجتماعی شناخته شد. در حال حاضر، متخصصان در تلاش برای شناسایی اثرات ژنتیکی، بیوشیمیایی و محیطی در بروز اختلال اوتیسم هستند. اگرچه علت دقیق اوتیسم هنوز کاملاً مشخص نیست، می‌توان گفت، ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی باعث بروز چنین اختلالاتی در کودکان می‌شوند.
علائم اوتیسم کدامند؟
علائم اوتیسم معمولاً در سنین پایین و در مراحل مختلف رشد کودک مشاهده می‌شوند. این علائم می‌توانند متفاوت باشند و شامل موارد زیر هستند:
مشکلات ارتباطی
کودکان اوتیسم در برقراری ارتباط کلامی و غیرکلامی دچار مشکل می‌شوند. این مشکلات شامل عدم استفاده درست از زبان، عدم توانایی در بیان احساسات و مشکل در حفظ مکالمه می‌گردد.
اختلالات اجتماعی
این کودکان ممکن است از روابط اجتماعی دوری کنند و در ایجاد تعاملات مثبت با دیگران ناتوان باشند. آن‌ها ممکن است از بازی‌های گروهی اجتناب کرده و احساس سردرگمی در مواجهه با موقعیت‌های اجتماعی را داشته‌باشند.
رفتارهای تکراری
کودکان مبتلا به اوتیسم می‌توانند رفتارهای خاص و تکراری مانند چرخاندن دست‌ها، تکرار عبارات یا حرکات خاص انجام دهند. این رفتارها معمولاً برای آن‌ها آرامش‌بخش است.
مشکلات پردازشی حسی
بسیاری از کودکان اوتیسم نسبت به محرک‌های حسی مانند صدا و نور حساسیت زیادی دارند یا برعکس، به آن‌ها بی‌توجه هستند. این مشکلات می‌توانند به بروز رفتارهای نامناسب و احساس ناراحتی در کودک کمک کنند.
مشکلات پردازشی حسی در اوتیسم
تعدادی از کودکان اوتیسم از مشکلات پردازشی حسی رنج می‌برند بدین صورت که توانایی پردازش اطلاعات حسی را ندارند. از جمله این مشکلات شامل موارد زیر می‌گردند:
حساسیت به صدا: برخی کودکان ممکن است نسبت به صداهای بلند محیط یا جمعیت حساسیت نشان دهند و به دنبال آن دچار استرس شوند.
ناتوانی در پردازش حرکات: این مشکل ممکن است به کودکان در درک حرکات طبیعی اطراف احساس سردرگمی دهد و به رفتارهای غیرعادی منجر شود.
این مشکلات می‌توانند زندگی روزمره کودکان اوتیسم را تحت تأثیر قرار دهند، اما کاردرمانی می‌تواند به آن‌ها کمک کند تا مهارت‌های پردازش حسی را بهبود بخشند و با تحریکات حسی به نحوی مؤثرتر کنار بیایند.
انواع درمان‌های اوتیسم
از روش‌های مختلف می‌توان نسبت به درمان بیماری اوتیسم اقدام کرد. هریک از این درمان‌ها می‌توانند به بهبود وضعیت کودکان کنند که شامل:
کار درمانی اوتیسم
کاردرمانی یکی از برجسته‌ترین روش‌های درمانی است که می‌تواند به بهبود مهارت‌های حرکتی، اجتماعی و روزمره کودکان کمک کند. این روش بر اساس نیازهای هر کودک اعمال میشود. این روش بخشی از کاردرمانی ذهنی کودکان اوتیسم محسوب میشود.
رفتار درمانی
شیوه رفتار درمانی شامل تغییر رفتارهای منفی و تقویت رفتارهای مثبت در کودک مانند تحلیل رفتار کاربردی (ABA) در این زمینه است. استفاده از وسایل کاردرمانی اوتیسم تاثیر به سزایی در این روش دارد.
گفتار درمانی
متخصصین در حوزه گفتاردرمانی به کودکان کمک می‌کنند تا مهارت‌های ارتباطی و زبانی خود را تقویت کرده و توانایی برقراری ارتباط مؤثر با دیگران را بهبود بخشند.
درمان‌های دارویی
در برخی موارد خاص، پزشکان برای کاهش علائم خاص مانند اضطراب و تمرکز، برخی داروهای خاص تجویز می‌کنند.
درمان‌های حسی
این روش شامل فعالیت‌هایی برای تقویت پردازش حسی و کمک به کودکان در مواجهه با تحریکات حسی است.
تمرینات کاردرمانی اوتیسم
کاردرمانی اوتیسم شامل مجموعه‌ای از کاردرمانی جسمی کودکان و تمرینات متنوع باشد که با هدف بهبود مهارت‌های حرکتی، اجتماعی و ارتباطی کودکان ایجاد شده‌اند که شامل:
- تمرینات حرکتی شامل فعالیت‌هایی مانند رنگ‌آمیزی، خوراکی‌سازی و انجام کارهای دستی که به تقویت هماهنگی دست و چشم کمک می‌کنند.
- بازی‌های اجتماعی مانند تمرینات گروهی و سناریوهای مختلف به کودکان در یادگیری روابط اجتماعی و رفتار مناسب کمک می‌کنند. (بازی درمانی در افسریه)
- فعالیت‌های حسی مانند استفاده از مواد مختلف برای تحریک حس لامسه یا بازی‌هایی که شامل صداها و نورها هستند. (اتاق تاریک)
- حرکات ورزشی مانند فعالیت‌هایی مانند دویدن و پریدن که به تقویت مهارت‌های حرکتی و افزایش تناسب اندام کمک می‌کنند.
- تمرینات تنفسی که شامل فعالیت‌هایی برای کاهش میزان استرس است.
- بازی‌های حرکتی مانند استفاده از توپ‌های بزرگ برای پرتاب و گرفتن که به تقویت مهارت‌های حرکتی کمک می‌کند.
- فعالیت‌های حسی همراه با استفاده از مواد مختلف مانند شن یا گل رس که به تحریک حس لامسه و ایجاد خلاقیت در فعالیت‌های هنری کمک می‌کنند. (هنر درمانی در افسریه)
- سناریوهای اجتماعی برای اجرای بازی‌های نقش‌آفرینی که به کودکان کمک می‌کنند رفتارهای اجتماعی را تمرین کنند.
- قصه‌گویی و استفاده از کتاب‌های داستانی و تشویق کودک به تعریف داستان‌هایی که می‌تواند به بهبود مهارت‌های زبانی و تفکری کمک کند.
- بازی‌های آموزشی نرم‌افزاری با استفاده از اپلیکیشن‌ها و بازی‌های آموزشی که هدف آن‌ها ارتقای مهارت‌های اجتماعی و ارتباطی است.
تأثیر و نتایج کار درمانی در اوتیسم کودکان
کاردرمانی اوتیسم تاثیرات مثبت متعددی بر روی کودکان مبتلا به این اختلال دارد. مزایای این روش شامل موارد زیر میشود:
بهبود ارتباطات
کاردرمانی می‌تواند به کودکان کمک می‌کند مهارت‌های گفتاری و غیرگفتاری خود را بهبود بخشند و ارتباط خود را با دیگران تقویت کنند.
تقویت مهارت‌های اجتماعی
کودکان می‌آموزند که چگونه در گروه‌ها تعامل کنند و احساسات خود را به خوبی بیان کنند.
افزایش خودکفایی
با یادگیری مهارت‌های روزمره، کودکان به طور مستقل عمل کرده و در انجام کارهای شخصی خود موفق‌تر می‌شوند.
کاهش رفتارهای مشکل‌ساز
این کار درمانی می‌تواند به مدیریت رفتارهای غیرقابل قبول و تکراری کمک کند.
بهبود پردازش حسی
کار در زمینه مشکلات پردازشی حسی می‌تواند به این کودکان کمک کند تا در برخورد با تحریکات مختلف بهتر عمل کنند.
وسایل کاردرمانی اوتیسم
وسایل کاردرمانی اوتیسم را می‌توان از ابزارهای اصلی یک کاردرمانگر دانست که با استفاه از آن می‌توان نسبت به بهبود بیماری اقدام کرد. از مهم ترین این اسباب بازی‌ها عبارتند از:
اسباب بازی‌های محرک حس
این نوع از اسباب بازی‌ها علاوه بر ابزار آموزشی، از حیث بصری و لمسی نیز اهمیت زیادی دارند. انواع ابزارآلات کرک دار و نرم، ابزارهای صدادار با رنگ‌های مختلف، جعبه‌های حسی با بافت‌های متنوع و رقص نور در این دسته از اسباب بازی‌ها قرار دارند.
اسباب بازی‌های محرک مهارت‌های حرکتی
ساختمان‌سازی، رنگ آمیزی، نخ کشی، دسته بندی و حتی روی هم چیدن وسایل، نقاشی، توپ بازی و مجسمه سازی در این دسته قرار دارند.
اسباب بازی‌های علت و معلول
پازل و جورچین‌های صوتی، مرتب سازی اشکال، آب‌پاش و حتی اسپینرها در این دسته قرار دارند تا بتوانند به بهبود حواس پنجگانه و حرکات بینایی کودک کمک کنند.
انواع پازل‌ها و جورچین‌های مختلف
معمولا کودکان مبتلا به اوتیسم، دقت زیادی برای تصاویر قائل هستند. از این رو، پازل می‌تواند یک روش موثر برای بهبود اختلالات این دسته از کودکان شود. در انتخاب پازل درست متناسب با سن کودک توجه کنید.
انواع اسباب بازی‌های آموزشی
این نوع از اسباب بازی‌ها شامل انواع بازی‌های فکری و مرتب سازی می‌شوند که به افزایش مهارت ریاضی و شمارشی کودک کمک می کنند. معمولا این روش، به وفور توسط کاردرمانگرها مورد استفاده قرار می‌گیرد چرا که بهترین روش پرورش یک مهارت خاص در میان کودکان شناخته میشود.
در این میان نباید اهمیت ابزارهای آموزشی برای تقویت خواندن و املا را نیز فراموش کرد. از دیگر اسباب بازی‌های موثر می‌توان به پازل فومی حسی،تخته سنگ، توپ هاپربال، تخته مهارت‌های پایه فلش کارت‌های آموزشی توجه کرد.
بهترین مرکز درمانی اوتیسم چه ویژگی هایی دارد؟
انتخاب یک مرکز درمانی مناسب برای درمان اختلالات اوتیسم اهمیت ویژه‌ای دارد. یک مرکز درمانی معتبر، باید دارای ویژگی‌های زیر باشد:
- تخصص پرسنل: کادر درمان باید دارای تجربه و تخصص لازم در زمینه کاردرمانی اوتیسم باشند.
- برنامه‌های شخصی‌سازی شده: برنامه‌های درمانی باید با توجه به نیازهای خاص هر کودک تنظیم شوند.
- ارزیابی منظم: مراکز معتبر معمولاً با استفاده از آزمون‌های استاندارد و ارزیابی‌های مناسب، پیشرفت‌های کودک را زیر نظر قرار می‌دهند.
- محیط دلپذیر: ایجاد یک محیط دوستانه و حمایتی که کودک در آن احساس راحتی کند، جزء اصول ابتدایی یک مرکز درمانی مؤثر به شمار می‌آید.
- حمایت از خانواده: مراکز درمانی باید به آموزش و پشتیبانی والدین توجه ویژه‌ای داشته باشند و آن‌ها را در فرآیند درمان مشارکت دهند.
کلام آخر
انجام کاردرمانی کودکان اوتیسم یکی از قدم‌های بسیار مهم در راستای بهبود زندگی آنان و رفع اختلالات به وجود آمده‌است. با شناخت بهتر علائم، مشکلات پردازش حسی و تمرینات مؤثر، می‌توان به افزایش کیفیت زندگی این کودکان کمک کرد. آگاهی از بهترین روش‌های درمانی و مراکز معتبر نیز برای خانواده‌ها در انتخاب گزینه‌های درمانی مناسب اهمیت زیادی دارند. با همکاری مداوم بین متخصصان کلینیک توانبخشی دل آرام و خانواده‌ها، می‌توان امیدوار بود که آینده‌ای روشن و امیدوارکننده برای کودکان اوتیسم وجود دارد.
